Konserwacja

Konserwacja

W ramach dotacji Ministra KiDN z programu Kultura Cyfrowa w 2022 roku udało się przeprowadzić konserwację następujących ksiąg:

D153: Liber hic, ex variis fragmentis confectu, in quo a proncipio ex multis annis inveniutur regestra ulterius, iura multarum ecclesiarum er vistationis, demum varia scripta, quarum inveniuntur regestra in fine huius libri e saeculis XVII et XVIII ex fragmentis collectarum, compositus et confectus in anno 1831.

D154: Liber hic, ex fragmentis visitationum, donationum inventariorum et aliorum iurium ecclesiarum parochialium in dioecesi Luceoriensi et Brestensi concernatium, collectus et compositus in anno 1831 [wizytacje XVII i XVIII w.]

D157: Liber iurium ex fragmentis et ex variis archivis rescriptorum ex adverso fluvii Bug hoc est a parte orientalis et septentrionis positorum in dioecesi Luceoriensi et Brestensi collectorum e XVII et XVIII saeculi, compositus anno 1831.

W 2023 roku również w oparciu o Program Kultura Cyfrowa przeprowadzono konserwacje jednej księgi:

D159: Liber in quo inveniuntur descriptiones statuum ecclesiarum parochialium in dioecesi Luceoriensi et Brestensi positarum et aliarum erectiones ex fragmentis e XVII et XVIII saeculis, compositus et confectus in anno 1831.

Głównym kryterium wyboru i konieczności wykonania prac konserwatorskich i digitalizacji był postępując zły stan zachowania zbioru. Stan ksiąg na początku 2022 r. nie pozwalał na ich bezpieczne użytkowanie oraz na digitalizację w pierwszym etapie. W związku z powyższym, zbiór w pierwszej kolejności wymagał pilnej interwencji konserwatorskiej. Na obiektach widoczne były ślady rozległej działalności mikroorganizmów w postaci charakterystycznych przebarwień oraz zmian strukturalnych podłoża dokumentów oraz opraw. Oprawy zachowały się w bardzo złym stanie i nie pełnią już swoich pierwotnych funkcji konstrukcyjnych i ochronnych dla bloku.

W dwóch przypadkach grzbiet oprawy nie zachował się, w jednym grzbiet zachował się, ale odspoił się od oprawy, w pozostałych grzbiety są bardzo zniszczone, kruche, z licznymi ubytkami i tendencją do odspajania się od okładek oprawy. Okładki miały bardzo liczne ubytki, są rozwarstwione i zdegradowane (z powodu działalności mikroorganizmów i intensywnego użytkowania). Szycie bloku jest osłabione i ma tendencję do spękania. Na wielu kartach dokumentów widoczne są również infekcje mikrobiologiczne i liczne zniszczenia mechaniczne. Karty są pokryte warstwą brudu i kurzu. Podłoże wielu kart ma osłabioną strukturę, co spowodowane jest prawdopodobnie degradacją elementów technologicznych oraz niewłaściwymi warunkami przechowywania. Na licznych kartach widoczne są wżery atramentowe o różnym stopniu zaawansowania, które stwarzają ryzyko przyspieszonej degradacji podłoża i wynikającą stąd utratę informacji zawartych w dokumentach. Podłoże dokumentów było zakwaszone, co sprzyjało dalszej degradacji obiektów. W celu wykonania prac konserwatorskich i czytelnej digitalizacji obiektów konieczne było ich rozdzielenie, co należy uzasadnić również faktem, że wiele dokumentów zostało złożonych do formatu bloku.

Przed podjęciem prac konserwatorskich wykonane zostały badania mikrobiologiczne oraz dezynfekcja obiektów (w przypadku stwierdzenia czynnej infekcji mikrobiologicznej). Konserwacja obejmie wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej obiektów przed konserwacją, w tym wykonanie specjalistycznych fotografii w UV i IR a także badanie pH podłoży, badanie składu włóknistego oraz badania atramentów w wybranych dokumentach. Dokumenty zostały oddzielone od oprawy, rozdzielone i poddane konserwacji jako indywidualne obiekty. Następnym etapem było oczyszczenie elementów oprawy i kart z brudu, kurzu i nawarstwień. Dla wybranych dokumentów zostały zastosowane zabiegi z udziałem wody, badanie pH po zabiegach wodnych, ewentualne odkwaszanie w przypadku obiektów, które po zabiegach wodnych nadal będą miały niskie pH, a następnie ewentualne zabezpieczenie wżerów atramentowych w wybranych obiektach i wzmocnienie strukturalne podłoży papierowych wybranych dokumentów poprzez zaklejenie. Kolejnym etapem była naprawa zniszczeń mechanicznych: podklejanie przedarć i uzupełnianie ubytków odpowiednio dobranymi materiałami konserwatorskimi. Wykonanie pełnej konserwacji dokumentów było warunkiem (ze względu na stan techniczny) prowadzenia czynności związanych z digitalizacją. Następnie, po wykonaniu digitalizacji dokumentów, karty zostały połączone w bloki poszczególnych ksiąg. Osobnym zabiegom czyszczenia na sucho i zabiegom z udziałem wody, ewentualnego odkwaszania oraz wzmacniania strukturalnego zostały poddane oprawy ksiąg. Po wykonaniu wstępnych zabiegów została oceniona możliwość ponownego wykorzystania wszystkich oryginalnych elementów oprawy w obiektach po scaleniu. W przypadku elementów, które nie mogą pełnić już funkcji konstrukcyjnych i ochronnych, zostały wykonane nowe elementy oprawy. Po poddaniu konserwacji bloków i opraw wszystkich ksiąg, zostały one ponownie zintegrowane, z dążeniem do maksymalnej zgodności z techniką oryginału. Po wykonaniu prac konserwatorskich, wykonano dokumentację opisową i fotograficzną obiektów po konserwacji. Na koniec obiekty umieszczono w pudłach ochronnych z materiałów bezkwasowych, spełniających normę ISO 16245 i posiadających atest PAT.

Prace konserwatorskie w 2022 roku wykonywał zespół związany z ASP w Warszawie: dr Magdalena Grenda-Kurmanow, Zofia Koss, Monika Korsak-Truszczyńska. W 2023 roku konserwacje wykonywał dr Dariusz Subocz z Ars Veta Pracowni konserwacji dzieł sztuki przy Muzeum Piśmiennictwa i Drukarstwa w Grębocinie.



Konserwacja Konserwacja Konserwacja

Licznik odwiedzin: 2115,   Gości online: 0